Hvert græna svindlið á fætur öðru hefur afhjúpast að undanförnu í Svíþjóð. Fréttir hafa komið um ríkisstyrktan vindorkuiðnað sem gengur með hvínandi taprekstri. Núna berast fréttir um fyrirhugaða umbreytingu bílaiðnaðarins yfir í rafbíla. Eins og kunnugt er þá hefur Brusselskrímslið bannað sölu á venjulegum eldsneytisbílum eftir 2035. Þessi ákvörðun ein nægir til að steypa ESB í fjárhagslega glötun því tugir ef ekki hundruð þúsunda fyrirtækja munu neyðast til að loka og enn fleiri einstaklingar missa vinnuna.
Fyrirtækið Northvolt í Svíþjóð kom á bananahýði inn sem atvinnurekandi grænu framtíðarinnar í Svíþjóð og átti að framleiða rafgeyma fyrir nýja rafbíla sem eiga að taka við af bensín- og dísilbílum. 23 bankar veittu fyrirtækinu „sögulegt“ margmilljarða lán til starfseminnar enda um mikilvægan hlekk að ræða í grænu umskiptunum sem verið er að þvinga upp heiminn um þessar mundir.
„Pantanir“ notaðar til gera skattgreiðendur að bakhjarli lána til óreiðumanna
Northvolt veifaði fyrirhuguðum pöntunum upp á þúsundir milljarða króna sem tryggingu fyrir nýjum lánum og einnig við aukningu hlutfjár. Í janúar í ár fékk rafgeymaframleiðandinn yfir 5 milljarða dollara lán til verksins. Sænskir skattgreiðendur eru notaðir sem baktrygging gegnum greiðslutryggingu sænska ríkisins.
Bankarnir og ríkið ábyrgðust peningagreiðslur til fyrirtækisins þrátt fyrir milljarða taprekstur, þar sem Northvold sagði í tilkynningu að fyrirtækið hefði langtímasamninga við bílaframleiðendur eins og BMW, Scania og Volkswagen með pantanir upp á 560 milljarða sænskar krónur. En babb kom í bátinn.
BMW dró til baka fyrirhugaða pöntun upp á 2 milljarða evra, eða um það bil 22 milljarða sænskra króna. Samkvæmt þýskum miðlum var BMW ósátt við gæði rafgeymanna og síendurteknar seinkanir í framleiðslu og afhendingu. Northvolt er að minnsta kosti tveimur árum á eftir framleiðsluáætlunum og hefur sífellt ýtt byggingu nýrra verksmiðja á undan sér.
Sams konar samningar í „græna stálverkefninu“
Annað grænt svindl varðar kolefnislausa stálið sem fyrirtækið H2GS ætlar að framleiða í Boden. Þjóðhagfræðingurinn David Sundén hefur skrifað um það svindl og bendir á að:
„Pöntunarsamningar eru einskis virði ef ekki er hægt að framleiða og afhenda vörurnar.“
Karin Hallstan blaðafulltrúi H2GS segir samningana vera bindandi og viðskiptavinurinn verði að borga þótt hann taki ekki á móti stálinu. Dagens Industri bendir á að Northvolt hafi tekist að komast úr sams konar samningum vegna vanefnda Northvolt. H2GS ræðir ekki vanefndir Northvolt við blaðið en Hallstan segir:
„Að sjálfsögðu verður við að standa við okkar hlut í samningum og afhenda umsamin gæði. Á meðan við gerum það, þá er viðskiptavinurinn skuldbundinn að taka við vörunni.“
BMW neitar að útskýra nánar hvers vegna fyrirtækið hætti við pöntun sína hjá Northvolt. Grænum umskiptum Scania hefur seinkað vegna vanefnda Northvolt.
Ein stærsta fjárfesting í Svíþjóð
Fjárfestirinn Harald Mix stofnaði Northvolt og hefur tekist að næla í yfir 100 milljarða sænskra króna í lán til fyrirtækisins. Northvolt sagðist ætla að nota 70-80 milljarða af þeim peningum til að byggja viðbótaverksmiðju í Skellefteå sem ekki hefur enn orðið af. Stærstu eigendur Northvolt eru fyrir utan Vargas Holding sem er fjárfestingarfyrirtæki Harald Mix, Goldman Sachs og Volkswagen. Framkvæmdastjóri Northvolt, Peter Carlsson á góðan hlut en hefur selt hlutabréf sín á meðan þau voru einhvers virði. Northvolt tilkynnti nýlega að engin rafgeymaverksmiðja verði byggð í Borlänge en þar átti að hefjast rafgeymaframleiðsla í ár.
Eftir að fyrsti rafgeymirinn var framleiddur milli jóla og nýárs árið 2021 i Skellefteå var sagt, að full framleiðsla yrði komin í gang árið 2023. Síðan var því frestað til 2024 og núna er sagt að framleiðslan komist að fullu í gang ár 2025 en ekkert bendir til að sú áætlun standist frekar en hinar fyrri. Í fyrra átti fyrirtækið að framleiða rafgeyma með 16 þúsund MWh getu en framleiddi einungis um fimm prómill eða 79,8 MWh.
Starfsmenn deyja á „dularfullan“ hátt
Ekki bætir úr skák að þrír starfsmenn létust á „dularfullan“ hátt við störf í verksmiðjunni i Skellefteå seinni hluta 2023 og nýlega voru tveir starfsmenn fluttir á spítala með öndunarörðugleika. Mál látnu starfsmannanna eru í lögreglurannsókn. Fyrirtækið hefur byggt bragga við verksmiðjuna og starfsmenn búa þar og lifa með fyrirtækinu allan sólarhringinn alla daga.
